Badanie centralnego przetwarzania słuchowego (CAPD) – Platforma Badań Zmysłów

Co to jest centralne przetwarzanie słuchowe?

Ucho człowieka jest organem odgrywającym niezwykle ważną rolę – pozwalającym komunikować się, a także orientować w przestrzeni. Niektóre poważne problemy związane z nim w literaturze często opisywane są jako centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. central auditory processing disorder), czyli CAPD i można je wykryć, wykonując stosowne badania. Według definicji American Speech-Language-Hearing Assiociation (ASHA) są to trudności w analizowaniu i wykorzystywaniu informacji na poziomie ośrodkowego układu nerwowego, przy prawidłowej budowie i działaniu narządu. Procesy wyższych funkcji słuchowych są niezbędne w budowaniu takich umiejętności jak: lokalizacja źródła dźwięku, różnicowanie go, rozpoznawanie wzorców, analiza i synteza czasowych aspektów sygnałów dźwiękowych. Choć brzmi to dość zawile, trudności te dają objawy, szczególnie widoczne u dzieci:

Problemy z zachowaniem:

• nadruchliwość,
• nadpobudliwość,
• niechęć do wykonywania poleceń,
• częste przeszkadzanie na lekcjach.

Trudności szkolne:

• w nauce,
• dysleksja,
• kłopoty z zapamiętywaniem,
• opóźnienie w nauce czytania i pisania,
• problemy w przyswajaniu języków obcych,
• zaburzenia koncentracji, trudności z utrzymaniem uwagi,
• zapominanie o pracy domowej, częste gubienie przedmiotów szkolnych.

Kłopoty z mówieniem:

• opóźniony rozwój mowy,
• utrudniona artykulacja,
• zaburzenia głosu,
• niepłynność,
• nieprawidłowe rozumienie mowy,
• przekręcanie słów blisko brzmiących,
• niechęć do wypowiadania się,
• mówienie w nadmiarze,
• zaburzona melodyka mowy.

Trudności psychologiczne:

• brak wiary we własne siły,
• obniżone poczucie wartości,
• niska pewność siebie,
• wycofanie,
• niechęć do podjęcia próby wykonania zadania.

Naszym zadaniem jako dorosłych – nie tylko terapeutów, lekarzy, wychowawców, pedagogów, ale i rodziców – jest wychwycenie tych objawów i podjęcie szczegółowej diagnozy w kierunku CAPD, badanie, a przypadku takiej potrzeby przeprowadzenie terapii. Dzieci, które odbieramy jako niegrzeczne, krnąbrne, uparte, leniwe, często borykają się z trudnościami, z którymi nie są w stanie same sobie poradzić. Codzienne funkcjonowanie osób z CAPD jest opatrzone wieloma problemami. Napominanie bądź karanie ich za zachowanie niestety nie pomaga rozwiązać tych problemów, a w niektórych przypadkach może sprawy znacznie pogorszyć. Badanie centralnego przetwarzania słuchowego nie zajmie wiele czasu, a jego wynik może okazać się bardzo cenną podpowiedzią, pozwalającą prawidłowo ocenić stan pociechy i zapewnić jej wsparcie w rozwoju.

Powyższe trudności często nie wynikają ze złej woli dziecka, ale mogą mieć swoją przyczynę w zaburzeniach centralnego przetwarzania słuchowego CAPD. Niedostateczny lub nieharmonijny rozwój wyższych funkcji słuchowych może powodować trudności:

• z rozumieniem poleceń złożonych,
• w koncentracji słuchowej,
• ze słyszeniem mowy w hałasie,
• z wyodrębnianiem słów z otaczającego szumu,
• z nadwrażliwością na dźwięki,
• z rozumieniem zbyt szybkiej mowy.

Jak odbywa się diagnoza CAPD?

Kwalifikację do badania zaburzenia centralnego przetwarzania słuchowego CAPD wydaje lekarz laryngolog, który wyklucza zmiany chorobowe narządu. Do szczegółowej diagnozy wykorzystujemy moduł diagnostyczny – Platformę Zmysłów, opracowaną przez prof. Piotra H. Skarżyńskiego w Światowym Centrum Słuchu i Mowy w Kajetach.

Co składa się na kompleksową diagnozę CAPD?

Rodzice, których dzieci borykają się z wyżej wymienionymi problemami, powinni przede wszystkim skoncentrować się na bardzo dokładnej diagnostyce nie tylko dotyczącej zmysłów, ale również psychologicznej. Dzięki temu możliwe jest wykluczenie innych schorzeń, mogących być przyczyną tego rodzaju objawów. Zanim podejmie się jakiekolwiek kroki w kierunku terapii, należy precyzyjnie ustalić, czego i w jakim stopniu dotyczą zaburzenia. W tym celu wykonuje się podstawowe badania przedstawione poniżej.

Słuchowe:

Pierwszym sposobem wykluczania innych schorzeń jest badanie słuchu metodą audiometrii tonalnej. Jeśli wynik jest pozytywny, przechodzimy do diagnozy wyższych funkcji słuchowych:

• DDT – test rozdzielnousznego słyszenia,

• FPT – test różnicowania sekwencji tonów różniących się częstotliwością,

• DPT – test różnicowania sekwencji tonów różniących się czasem trwania dźwięku.

Mowy:

• rozumienie przekazu dźwiękowego w szumie,

• słuch fonematyczny,

• nazywanie,

• wyodrębnianie słów z tła.

Lateralizacji:

Wywiad psychologiczny – jest to niezwykle ważny element diagnozy centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego. Badanie to ma na celu określenie, czy występuje dominacja jednej ze stron organizmu nad drugą, i w jakim stopniu. Sporządzają je rodzice dziecka na podstawie wytycznych omówionych wcześniej przez specjalistę. Jego rzetelność ma decydujące znaczenie dla przygotowania psychologicznego aspektu terapii. Po zebraniu i opracowaniu wszystkich danych przygotowywana jest indywidualna terapia słuchowa przeprowadzana na Stymulatorze Polimodalnej Percepcji Sensorycznej – SPPS.

O metodzie SPPS

Do terapii centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego potwierdzonych badaniem wykorzystywane jest innowacyjne urządzenie SPPS – Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej. Zostało ono opracowane w Centrum Słuchu i Mowy, ośrodku działającym od 2004 r. w Kajetanach pod Warszawą. CSiM oprócz diagnostyki, leczenia i rehabilitacji zaburzeń słuchu, mowy, głosu i równowagi zajmuje się również projektami badawczo-rozwojowymi, które pozwoliły wprowadzić takie nowoczesne rozwiązania jak: Platforma Zmysłów i Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej. Autorami SPPS są prof. Piotr H. Skarżyński, prof. Zdzisław Kurkowski i dr Łukasz Bruski. Urządzenie zostało nagrodzone licznymi nagrodami w kraju i za granicą m.in. złotym medalem w kategorii wynalazków na Światowych Targach Japan Desing, Idea&Invention Expo-2018 w Tokio.

SPPS jest przeznaczony dla osób z trudnościami w komunikacji językowej, u których podłoża leżą centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego. Spośród innych terapii tę metodę wyróżnia zintegrowanie stymulacji z treningiem psychologicznym, co zwiększa efektywność działania.

Wczesne wykrycie trudności ze słyszeniem poprzez badanie CAPD – co daje?

Uważna obserwacja rozwoju malucha poprzez sprawdzanie, jak zachowuje się nie tylko w domu, ale również w środowisku rówieśniczym, może dać bardzo wiele informacji na temat jego rozwoju. Bardzo często nietypowe zachowanie dziecka wynika z jego wewnętrznych trudności z prawidłowym odbieraniem bodźców. Badanie przetwarzania słuchowego to obecnie jedna z najbardziej zaawansowanych, a przy tym nieinwazyjnych i bezpiecznych metod przekonania się, czy kłopoty w szkole lub opóźnienie rozwoju wynikają z zaburzeń narządu słuchu. Im wcześniej CAPD zostanie zdiagnozowane, tym szybciej można włączyć terapię. To z kolei zwiększa możliwość poprawy poziomu skupienia u dziecka i pozwala mu poczuć się lepiej oraz pewniej w czasie, kiedy nabywa ono niezwykle ważnych społecznych umiejętności.

W jakim wieku wykonać badanie CAPD?

W przypadku tego rodzaju diagnostyki bardzo istotne jest, aby dziecko współpracowało – potrafiło zareagować na bodziec, rozumiało podawane polecenia i umiało określić swoje doznania. Tym samym badanie centralnego przetwarzania słuchowego zaleca się wykonać u przedszkolaków w wieku od 4. roku życia. To moment, w którym można skorygować jeszcze wiele trudności, które u niego występują, przed pojawieniem się poważnych opóźnień w nauce mówienia, czytania, pisania czy liczenia.

Jak wygląda i ile trwa badanie CAPD?

Jest to dość złożona diagnostyka, która rozpoczyna się wywiadem, a kończy opracowaniem planu terapii. Całe badanie centralnego przetwarzania słuchowego może trwać około 3 godzin, jest dla dziecka bezbolesne i bezstresowe. Polega głównie na powtarzaniu wyemitowanych dźwięków na różnym tle oraz ocenie równowagi i zachowań małego pacjenta. Warto zatem przeznaczyć na nie wolny dzień lub popołudnie, aby z pełną diagnozą móc rozpocząć terapię, która opiera się głównie na pracy opiekunów z maluchem w domu, podczas wykonywania codziennych czynności.